Samenvatting: De relatie tussen ouderlijke conflicten en posttraumatische stress bij kinderen in gezinnen verwikkeld in een complexe conflictscheiding
Complexe conflictscheidingen en posttraumatische stress bij de kinderen
Conflicten tussen ouders kunnen negatieve gevolgen hebben voor de betrokken kinderen. Eerder onderzoek (zie Wall, Finkenauer & Visser, 2018) heeft aangetoond dat kinderen die opgroeien in gezinnen verwikkeld in een conflictscheiding een hoog risico hebben om een posttraumatische stressstoornis te ontwikkelen. Het is echter onbekend welke rol de conflicten tussen ouders spelen bij de ernst en bij mogelijke veranderingen in de posttraumatische stress (PTS) bij de kinderen. En of de frequentie van het contact tussen ouders het effect van conflicten op de stress bij de kinderen nog vergroot. Dit onderzoek probeert deze vragen te beantwoorden.
Het onderzoek
Aan het onderzoek deden 167 ouders en 107 kinderen (6-18 jaar) uit Nederland en België mee. Ze kwamen uit 68 verschillende gezinnen. Er waren ongeveer evenveel jongens als meisjes met een gemiddelde leeftijd van 11 jaar. Alle ouders en kinderen deden mee aan de therapie Kinderen uit de Knel. Ze hebben vragenlijsten ingevuld voor de start en na afloop van de therapie.
De onderzoekers wilden weten of de conflicten tussen ouders samenhingen met de posttraumatische stress bij de kinderen.
Daarom vulden kinderen vragen in over:
a. Posttraumatische stress (PTS): bijvoorbeeld of ze de scheiding uit hun hoofd kunnen zetten of slaapproblemen hebben
b. Conflicten: hoe vaak hun ouders ruzie maken waar ze bij zijn
En ouders vulden vragen in over:
c. Conflicten: hoe vaak ze conflicten hebben met de andere ouder over het ouderschap, bijvoorbeeld of ze ruzie maken over het welzijn van de kinderen, of over de omgang
d. Frequentie van het contact met de andere ouder, zowel life als via de telefoon of de mail
Resultaten
Er was een duidelijke relatie tussen de conflicten tussen ouders, zoals gerapporteerd door de kinderen en door de moeders, en de PTS bij de kinderen. Maar niet volgens de rapportage van de conflicten door de vaders. Als ouders meer conflicten hadden (volgens moeders of kinderen), rapporteerden kinderen meer PTS. De frequentie van de contacten tussen ouders was niet van invloed op de relatie tussen de conflicten en de PTS.
Daarna is gekeken of veranderingen in de ouderlijke conflicten samenhingen met veranderingen in de PTS bij de kinderen. Het ging hierbij om verandering gedurende de 4 maanden van de therapie. Er bleek een duidelijke relatie tussen de conflicten gerapporteerd door de vaders en de PTS bij de kinderen. Afname van de conflicten hing samen met afname van de PTS. Dit gold niet voor de conflicten gerapporteerd door de moeders of door de kinderen. De frequentie van de contacten tussen ouders was weer niet van invloed op die relaties.
Conclusie
Dit is een van de eerste studies die laat zien dat conflicten tussen ouders verwikkeld in een complexe conflictscheiding samenhangen en vermoedelijk leiden tot PTS bij kinderen. Hoewel we veel weten over de rol van huiselijk geweld in het ontstaan van PTS bij kinderen, is er veel minder bekend over het effect van vechtscheidingen op PTS. Dit onderzoek laat zien dat het belangrijk is om alert te zijn op mogelijke PTS als er sprake is van een vechtscheiding. Ook verbale conflicten, zoals in veel vechtscheidingen, lijken immers de kans te vergroten op ontwikkelen van PTS.
We zagen geen effect van het contact tussen ouders op de relatie tussen conflicten en PTS. In andere woorden: de relatie tussen conflicten en PTS werd niet sterker als ouders veel contact hadden. We zagen echter wel een negatieve relatie tussen contact en conflict. Ouders die veel conflicten hadden, hadden weinig contact. Het is mogelijk dat ouders elkaar actief ontwijken bij veel conflicten. Dit patroon was sterker bij vrouwen dan bij mannen. Dit komt mogelijk doordat kinderen vaker bij moeders dan bij vaders wonen. In ons onderzoek woonde 40% van de kinderen voornamelijk bij hun moeder en slechts 6% van de kinderen voornamelijk bij hun vader. Dit betekent dat vaders mogelijk meer noodzaak voelen om, ondanks conflicten, contact te blijven zoeken, om op deze manier contact met hun kind(eren) te behouden of verkrijgen. Het is belangrijk te realiseren dat deze verklaringen slechts een hypothese of mogelijke verklaring zijn. Meer onderzoek is nodig om dit te toetsen. Zo kunnen we gaan begrijpen waarom ouders wel of geen contact met elkaar hebben en wat voor invloed dit heeft op de kinderen.
Het is belangrijk te realiseren dat dit onderzoek correlationeel was. Dit betekent dat we andere verklaringen niet kunnen uitsluiten. Er spelen bijvoorbeeld vaak meerdere negatieve gebeurtenissen tijdens een (vecht)scheiding, zoals een verhuizing of financiële problemen. Het is niet bekend hoe deze gebeurtenissen de PTS beïnvloeden.
Meer lezen?
Dit onderzoek staat beschreven in de publicatie:
Lange, A. M. C., Visser, M. M., Scholte, R. H. J., & Finkenauer, C. (2021). Parental conflicts and posttraumatic stress of children in high-conflict divorce families. Gepubliceerd in: Journal of Child and Adolescent Trauma
Kinderen uit de Knel in uw regio
Neem contact op met Kinderen uit de Knel in uw buurt voor meer informatie
*De gemeente waar het kind staat ingeschreven bepaalt of deelname vergoed wordt