Een scheiding kan negatieve gevolgen hebben voor de betrokken kinderen. Maar niet alle kinderen hebben hier evenveel last van. Dit hangt af van hoe de scheiding verloopt (bijvoorbeeld of ouders veel conflicten hebben), maar ook van de eigenschappen van het kind zelf. Daarnaast kan het zo zijn dat kinderen in sommige situaties wel last hebben van de scheiding, maar in andere situaties niet (bijvoorbeeld omdat het goed gaat op school). Dit onderzoek probeert deze tegenstrijdige bevindingen beter te begrijpen.

Aan het onderzoek deden 142 kinderen (6-18 jaar) uit Nederland en België mee. Ze kwamen uit 81 verschillende gezinnen. Er waren ongeveer evenveel jongens als meisjes met een gemiddelde leeftijd van 10 jaar. Alle kinderen deden mee aan Kinderen uit de Knel. Ze hebben vragenlijsten ingevuld voor de start van de therapie.

De onderzoekers wilden weten hoe het gaat met kinderen in conflictscheidingen. Daarom vulden kinderen vragen in over hun:

a. Welzijn: bijvoorbeeld of ze zich fit voelen en plezier hebben met vrienden

b. Traumatische stress: bijvoorbeeld of ze de scheiding uit hun hoofd kunnen zetten of slaapproblemen hebben

Daarnaast wilde het onderzoek weten hoe aspecten van de scheiding en van het kind zelf van invloed zijn op het welzijn van kinderen. Daarom kregen de kinderen ook vragen over:

c. Conflicten: hoe vaak hun ouders ruzie maken waar ze bij zijn

d. Tijd: hoe lang geleden de scheiding heeft plaats gevonden

e. Zelfvertrouwen: of kinderen zich goed over zichzelf voelen

f. Controle: of kinderen het gevoel hebben controle te hebben over wat er met hen gebeurt

Gemiddeld genomen scoren de kinderen in dit onderzoek net zo hoog op welzijn als andere kinderen van hun leeftijd (de normgroep). Kinderen lijken dus goed aangepast aan de scheiding. Echter, kinderen scoren ook hoog op traumatische stress. Bijna de helft van de kinderen in het onderzoek had een dermate hoge score dat ze het risico liepen om een post-traumatische stress stoornis te ontwikkelen.

Op individueel niveau laten de resultaten een relatie tussen welzijn en traumatische stress zien. Dit betekent dat kinderen die veel traumatische stress rapporteren, ook een lager welzijn ervaren. Daarnaast is er een effect van leeftijd en een effect van zelfvertrouwen op welzijn; oudere kinderen rapporteren een lager welzijn en kinderen met veel zelfvertrouwen rapporteren een hoog welzijn. Conflicten, controle en tijd sinds scheiding hebben geen aantoonbare relatie met welzijn.

Dit onderzoek laat zien dat kinderen in conflictscheidingen gemiddeld genomen een hoog welzijn ervaren, maar ook veel traumatische stress hebben. Veel kinderen in conflictscheidingen lopen risico om een post-traumatische stress stoornis te ontwikkelen. Meer traumatische stress hangt samen met een lager welzijn. Het hebben van zelfvertrouwen lijkt te helpen om goed om te gaan met conflictscheidingen. Daarnaast hebben oudere kinderen mogelijk meer last van conflictscheidingen dan jongere kinderen.

Het onderzoek suggereert dat kinderen in conflictscheidingen over het algemeen weerbaar zijn en zich kunnen aanpassen aan negatieve situaties. Tegelijkertijd kan het negatieve effect van de conflictscheiding wel doorsijpelen naar het welzijn van kinderen.

Kinderen uit de Knel verklaart deze tegenstrijdigheid met de ‘tussenruimte’. De tussenruimte bestaat uit de plek of het moment waar de werelden van beide ouders samenkomen of waar de conflictscheiding benadrukt wordt, bijvoorbeeld omdat ouders elkaar ontmoeten (op een feest of diploma uitreiking) of omdat kinderen zich gevangen voelen tussen de ouders. In het dagelijks leven voelen kinderen zich goed, maar er ontstaan spanningen als de werelden van beide ouders samenkomen. Tijdens Kinderen uit de Knel wordt aandacht besteedt aan deze tussenruimte.

Het is belangrijk te realiseren dat dit onderzoek correlationeel was. Dat betekent dat alle vragen (zoals over welzijn en traumatische stress) op hetzelfde moment zijn gemeten. Hierdoor weten we niet wat oorzaak en gevolg is. Daarnaast moet onderzoek altijd herhaald worden om zeker te weten dat de resultaten geen toeval zijn. Zo zou het bijvoorbeeld kunnen dat het hoge welzijn in dit onderzoek kwam doordat kinderen hoopvol waren, aangezien hun ouders samen een therapie gingen starten. Vervolgonderzoek is daarom belangrijk.

Dit onderzoek staat beschreven in de publicatie:

Wall, R. van der, Finkenauer, C., Visser, M. (2018). Reconciling Mixed Findings on Children’s Adjustment Following High-Conflict Divorce. In: Journal of Child and Family Studies. JCFS-D-17-00835R2