Insteek Kinderen uit de Knel
Kinderen uit de Knel is een complete aanpak: ouders, kinderen én het eigen netwerk van de ouders en kinderen worden bij het programma betrokken. Het programma Kinderen uit de Knel kent een aantal grondslagen. Een zeer belangrijk onderdeel is een veilig therapeutisch klimaat.
Veilig klimaat
Ouders en kinderen die deelnemen aan Kinderen uit de Knel hebben vaak een lang traject van hulpverlening achter de rug. Men kan het geloof in hulpverlening zijn verloren waardoor er weinig vertrouwen is in een ‘goede afloop’, dat wil zeggen verbetering van de situatie. Ouders, netwerk en soms ook kinderen maken zich zorgen dat hulpverleners partij kiezen, ‘met het vingertje’ wijzen naar een of beide ouders, of een melding doen bij veilig thuis of de kinderbescherming met alle gevolgen van dien.
Wij begrijpen dat ouders, kinderen en de mensen om hen heen de moed kunnen verliezen en niet meer zo gemotiveerd zijn voor een nieuw traject. Wij steunen ouders in het vinden van een nieuwe weg met minder spanningen en conflicten, binnen een veilige sfeer waarin we iedereen willen horen en begrijpen. Dit is een belangrijk uitgangspunt geweest bij de ontwikkeling van Kinderen uit de Knel en is als een rode draad terug te zien in de aanpak:
- De opzet van het programma voorziet in een team van therapeuten waarbij een ouder kan terugvallen op een eigen therapeut waar een vertrouwensrelatie mee wordt opgebouwd, en kinderen hebben hun eigen kindertherapeut. Dat voorkomt ‘loyaliteitsvraagstukken’ en geeft duidelijkheid aan de deelnemers over waar de therapeuten staan: namelijk aan geen ‘kant’ (‘meerpartijdigheid’), want het team van therapeuten werkt gezamenlijk en in nauw overleg met de ouders aan de verbetering. De therapeuten zijn zich zeer bewust van het belang van een open en oordeelloze houding naar ieder van de ouders en houden elkaar scherp en ondersteunen elkaar in de praktijk om deze veilige omgeving te kunnen bieden. Meerpartijdigheid met het accent op de kinderen is het uitgangspunt. De therapeuten hebben elkaar nodig om deze meerpartijdigheid te kunnen bieden. Om alle stemmen te horen en niet in de valkuil te stappen van veroordeling of controle.
- Deze attitude (grondhouding) van de therapeuten is een belangrijk onderdeel van de opleiding en vervolgtrainingen voor gecertificeerde Kinderen uit de Knel therapeuten.
Over de attitude van de therapeuten
De therapeuten zorgen voor een sfeer waarin ouders en therapeuten samenwerken om een betere situatie te creëren voor de kinderen, voor de ouders zelf, en voor de mensen om hen heen. De therapeuten streven ernaar dat alle betrokkenen gehoord worden en tot hun recht komen. De therapeuten zijn verbindend aanwezig.
De therapeuten zijn niet veroordelend tegenover ouders, kinderen en hun sociale netwerk. De ouders worden erkend en ondersteund in hun ouderpositie.
Gericht op mogelijkheden
Ouders hebben vaak het gevoel dat ze alles al hebben geprobeerd om uit de problemen te komen en zien geen mogelijkheden meer. Het gevoel van onmacht is vaak verbonden met jarenlange pogingen de ander te veranderen. Omdat dat een doodlopende weg is, voelen ouders zich vaak moedeloos en machteloos. Dat gevoel van machteloosheid kan alleen doorbroken worden door zich te concentreren op het eigen gedrag. En dan merken ouders dat ze zelf nieuwe wegen kunnen openen. Dat is ook onderdeel van het traject met de kinderen: kijken naar mogelijkheden. Bijvoorbeeld: wat kunnen zij doen om minder last te hebben van de strijd.
Werken in groepen
We hebben in het programma Kinderen uit de Knel gekozen om in groepen te werken, omdat individuele behandelingen van gescheiden ouders in conflict en hun kinderen vaak vastliepen. In Kinderen uit de Knel vormen ouders, kinderen, het sociale netwerk en therapeuten als groep een (werk)gemeenschap die ernaar streeft om de situatie voor iedereen te verbeteren.
Groepen maken het mogelijk om elkaar te ondersteunen en van elkaar te leren. De groep werkt ook als een spiegel: ouders zien zichzelf terug in andere ouders en vinden herkenning en erkenning bij elkaar. Ouders kunnen elkaar steunen om een andere weg te vinden. Daarbij kunnen ze terugvallen op de verschillende therapeuten die in de groep betrokken zijn.
De ouders ondersteunen elkaar net zoals de kinderen in de kindergroep elkaar goed kunnen steunen en stimuleren. Kinderen hebben steun aan het lotgenotencontact. Ze krijgen meer contact met hun beleving, hun gevoel en hun verhaal. Dat maakt hen sterker en bevordert hun veerkracht. Ook al hoeven zij zich niet per se te uiten, toch kunnen ze beter begrijpen wat er speelt en wat ze voelen. Het feit dat de ouder- en de kindergroep parallel lopen zorgt ervoor dat kinderen zien dat ouders aan het werk zijn. Zij kunnen ook vragen stellen aan de oudergroep, dat vergroot hun veerkracht. Ouders moeten daar weer op reageren.
Kinderen en de ‘tussenruimte’
Kinderen lijden niet zozeer in hun gescheiden leven bij beide ouders, maar in de overgangssituatie tussen de ouders: de tussenruimte. Dat is de ruimte waar conflicten zijn over overdracht, rechten, taken en plichten, kleding, haardracht, voeding, regels, school, vakanties, geld en feestdagen. Eigenlijk over alles wat het leven van de kinderen aangaat. De ruimte tussen de ouders is geladen met spanning, conflict, verdriet, angst en agressie. De stress die de kinderen in de tussenruimte ervaren, wordt door de ouders toegeschreven aan het verblijf bij de andere ouder. Zo leidt de stress van de kinderen weer tot verscherping van het conflict. Daardoor kunnen kinderen zich schuldig voelen. De verschillende thema’s die samenhangen met de tussenruimte, bieden we actief aan in de kindergroep.
Betrekken van het eigen sociale netwerk
Scheiden is een emotioneel proces waar veel mensen bij betrokken zijn. Allereerst de kinderen, maar ook nieuwe partners, eventuele kinderen van de nieuwe partners, grootouders, verdere familie, vrienden, buren – mensen die zich bij de familie betrokken voelen. En professionals zoals leerkrachten, huisarts, advocaten, mediators, hulpverleners en therapeuten. Ook zij kunnen worden meegenomen in de conflicten die tussen de ouders spelen waarbij ze vaak naar één kant getrokken worden. De strijd gaat zo door tussen twee steeds grote groepen.
In het project ‘Kinderen uit de Knel’ hebben wij dit ook ervaren en zien we hoe belangrijk het is dat het sociale netwerk op de hoogte is van het programma en leert hoe zij steun kunnen bieden aan de deelnemers. Daarom vindt voorafgaand aan de start van het programma een bijeenkomst plaats voor het sociale netwerk. Het is een informatieve bijeenkomst van 1,5-2 uur voor de ouders met hun netwerk waar uitleg wordt gegeven: over het programma en over de rol van het sociale netwerk. Met het netwerk wordt besproken hoe zij kunnen bijdragen aan het verminderen van de strijd tussen de ouders zodat de kinderen loyaal kunnen blijven aan beide ouders. Soms vindt een tweede netwerkbijeenkomst plaats als daar behoefte aan is.
De zes grondslagen van het programma
De elementen die het programma kenmerken en waarin de theoretische basis, de praktijkervaringen en wetenschappelijke uitkomsten zijn verwerkt.
1. Bieden van een veilig klimaat door de grondhouding van de therapeuten (attitude). Kenmerkend voor de grondhouding is: niet veroordelend, invoelend, en gericht op samenwerking, mogelijkheden en verbetering
2. Gemeenschap: werken in en met groepen
3. Kinderen: aandacht voor de kinderen die leven in de spanningsvolle ruimte tussen de ouders.
4. Loslaten: loslaten en accepteren dat men ‘de ander’ niet kan veranderen en dus stoppen met proberen de ander te veranderen. Richten op wat men zelf kan veranderen. Dit hangt samen met het kunnen aanvaarden van tegenslagen en het bijstellen van verwachtingen.
5. Destructieve patronen: erkennen, herkennen en verminderen van negatieve patronen waarin iedereen gevangen zit. Niet de ander is ‘de vijand’ maar de strijdspiralen zijn ‘de vijand’.
6. Veranderen door ervaren: ervaren, luisteren, voelen, en doen in de groep. Er wordt niet alleen gepraat, door ervaringsoefeningen leren ouders met elkaar en van elkaar en openen zich nieuwe wegen. Dit geldt ook voor de kindergroep en de gezamenlijke trefmomenten tussen ouder-en kindgroep.
Kinderen uit de Knel in uw regio
Neem contact op met Kinderen uit de Knel in uw buurt voor meer informatie
*De gemeente waar het kind staat ingeschreven bepaalt of deelname vergoed wordt